Corona, Covid-19…
Bu biraz gayriresmi bir yazı olacak. Opinion kısmını hukuk ve genel olarak ekonomik ve ticari hayatımıza etkisi olacak konulara ayırmayı düşünmüştüm. Gerçi dünya çapında bir salgının bu kadar hayatımızı etkilediği bir ortamda konunun kapsam dışında olmadığı açık. Fakat bu yazıda alınan önlemlerden, getirilen hukuki düzenlemelerden bahsetmektense, eldivensiz bir yorum yapacağım.
Önlemler üst üste gelmeye başladı. Önce 13 Mart’ta Hakimler ve Savcılar Kurulu mahkemelere, zorunlu olmadıkça adli işlemleri yapmamaları konusunda bir yazı gönderdi. Hemen ertesinde 16 Mart Pazartesi günü İstanbul’daki adliyeler tüm duruşma ve adli işleri (acele ve tutuklu işler hariç olmak üzere tabii ki) ertelemeye başladı. Cumhurbaşkanı 18 Mart’ta alınacak önlemleri sıraladı. Bu önlemler arasında bir yandan evden çıkmayın, seyahat etmeyin tavsiyelerini verirken, diğer yandan ev kredisini %90’a, uçuşlardan alınan KDV’yi %1’e indiren, seyahat etmeyin ama edecekseniz daha az KDV ödeyeceksiniz diyen kısımlar da var tabii, buraya şimdilik dokunmayalım. Diğer taraftan (şimdilik belli sektörler için öngörüldüğü söylense de) vergi ertelemesi, esnek çalışma uygulaması gibi dikkat çekici önlemler de var.
Sosyal toplantı ve organizasyonlar ertelendi, berberler kapandı, riskli yaş gruplarının evden çıkması kısıtlandı derken tüm restaurant ve lokantalar da dün gece itibarıyla kapatıldı.
Fakat bir yandan sosyal hayat ve etkileşim azaltılmaya çalışılırken, diğer yandan ekonominin durmaması da isteniyor. Lokantaların kapandığı, tüm toplantıların iptal edildiği bir ortamda bu nasıl olacak ve daha önemlisi artık seçili sektörler dışında artık toplumun tüm kesimlerine doğrudan etki eden bu durumun istihdam ve ticaretin sürekliliğine olumsuz etkisi nasıl dengelenecek?
Çok kısa bir zamanda esnek çalışmanın tüm istihdama yaygınlaştırılması, bunun için İŞKUR’un derhal devreye sokulması, tüm vergi ödemelerinin ertelenmesi gibi çok daha radikal alınmak zorunda. Aksi halde ticari işletmelerin de, küçük esnafın da sürdürülebilirliği mümkün olmayacak. İşveren tarafı çalışamazken işçinin ücretini ödeme, işçi tarafı çalışmazsa evine ekmek götürememe sorunuyla uzun vadede değil, hemen bugün karşılaşacak.
22.03.2020